Anne sütü nasıl sağılır ve saklanır?

Elle ya da elektrikle çalışan bir pompa yardımıyla memenizdeki sütü alma işlemine süt sağma işlemi denir. Memenizdeki doluluk sizi rahatsız ediyorsa sütü sağmak doluluk hissini azaltır. Miniğinizin emmesini kolaylaştırır. Bir başka kişinin sizin sütünüzü bebeğinize verebilmesine, sizin de bir süreliğine bebekten uzaklaşmanıza veya işinize geri dönmenize yardımcı olur.

Bebeğiniz iyi beslenemiyorsa, çatlamış dudak ya da yarık damak gibi rahatsızlıkları varsa sütünüzü sağmanız gerekebilir. Bebeğiniz erken doğduysa hemen meme ememeyebilir. Bu durumda meme emebilecek kadar büyüne dek (eğer sağlıklı bir bebekse, 32 hafta süresinde) sütünüzün gelişini hızlandırmanız gerekir.

Hamileliğinizin son dönemlerinde kolostrum (karbonhidrat, protein ve antikor açısından zengin ilk süt) gelir ve bunu damlalıklara doldurup dondurabilirsiniz. Bunun amacı, sizin, bebeğinizin doğum sonrası dönemde yaşayabileceği emzirme zorluklarına karşı bir tedbir almak. Tabii bunu yapabilmeniz için hamileliğinizin sağlıklı ve son dönemlerinizin de iyi gidiyor olması gerekir.

Memeden süt sağmak

Anne sütünü çekmek, öğrenilebilen bir beceri. Bu nedenle, ilk başlarda sütünüzü sağamazsanız hayal kırıklığı yaşamayın. Bebeğinizin doğumundan 3-5 gün sonra, memeniz ‘olgun süt’ üretmeye başlar. Kolostrum az miktarda da olsa, iki hafta süresince, bu olgun sütte de var olmaya devam eder. Memenizin ürettiği süt miktarıysa gittikçe artar. Olgun süt memeye dolmaya başladığında, birçok anne, elle veya elektrikle çalışan pompalarla memeden süt sağmayı tercih eder. Elle süt sağma işlemi bazı zamanlar için rahat ve kolaysa da, pompa yöntemi genellikle daha hızlı.

Elle sütünüzü sağma

Emzirme süresince, memeden elle süt sağmak, faydalı bir yöntem. Önce, ellerinizi iyice yıkamanız gerekir. Biraz öne eğilip memenizin rahat bir konuma gelmesini sağlayın. Sanki bir meme muayenesi yaparmış gibi, memenizi hafifçe okşayarak masaj yapın. Oturun ve elinizi memenizin üstüne yerleştirin. Parmaklarınızla ve başparmağınızla, meme ucundan 3 cm uzak bir bölgede bir ‘c’ harfi çizer gibi, genelde meme ucunun kahverengi bölümünün (areola) etrafında çevirin. Başparmağınızla ilk iki parmağınızı birbirlerine yaklaştırın ve göğüs duvarına doğru bastırın. Sonra da meme ucuna doğru ilerleyin. Genelde parmaklarınızı meme üstünde kaydırmak yerine yuvarlayarak meme ucuna getirmek, size daha iyi gelir. Bu hareket, meme kanalarına baskı yapar ve kısa bir zaman sonra meme ucunuzdan birkaç damla süt geldiğini görürsünüz. Bir zaman sonra fışkırma olur ve bu sütü steril bir kaba doldurabilirsiniz. Süt akışı yavaşlayınca, elinizi, koyu renkli bölgenin etrafında gezdirin ve ritmik hareketlerle, sütünüzü çekmeye devam edin. En az iki kere meme değiştirerek, toplamda 20-30 dakika süresince memenizden süt çekin. Bebeğiniz, memenizi almakta ve emmekte zorlanıyorsa, bu şekilde süt sağmaya hemen başlamanız ve bebeğiniz acıktıkça devam etmeniz önerilir. Bu ilk günlerde, 24 saatlik zaman içinde 8-12 kez aynı işlemi yapmanız anlamına gelir. Doğumdan çok kısa bir süre sonra kolostrumu sağarsanız bunu 12 saat boyunca, 32 dereceye kadar olan ısı düzeninde saklayabilirsiniz. Sütünüz az miktarlarda gelebilir. Mesela ilk birkaç günde, sadece bir çay kaşığı kadar. Bunu bebeğinize sizin dışınızdaki biri de rahatça verebilir. Bunun için bir damlalık, emzik, kaşık veya fincan kullanabilirsiniz.

Pompayla süt sağma

Pompalar, meme ucunu emerek ve serbest bırakarak çalışır ve böylece memeden süt çeker. Elektrikle çalışan bazı pompalar sizin rahatınıza uygun olarak, emme seviyesini ayarlar. Bazıları da sağma işlemi sırasında size daha rahat bir hareket izni verir.

Bir elinizle rahatça kullanabileceğiniz bir pompa, sizin için daha iyi olur. Özellikle bir memeden süt çekerken, diğer memeden bebeğinizi emziriyorsanız, bu çok önemli.

Elle çalışan pompaların biçimi ya silindir şeklinde olur ya da elinizle sıkmak yoluyla işlev görür. Pompanın her bölümünün çok temiz olması gerekir. Çalışan bir anneyseniz yanlarında yedek parçaları da taşır. Pompanızı temiz ve kurulmuş olarak muhafaza ederseniz daha rahat bir sağım yapabilirsiniz.

Sütü azaltan faktörler

Stresli olmak ve düşük vücut ısısı gibi faktörler, sütün akma refleksini engeller. Bu da sağma işleminin üretkenliğini düşürür. Bu zamanlarda memenize ılık kompres yapmayı deneyebilirsiniz. Masaj yapabilirsiniz ve gevşeme teknikleri uygulayabilirsiniz. Bebeğinizin bir resmine bakmak, giydiği bir giysisini koklamak ve ayrıca onun kokusunu anımsamak yararlı olur.

Buzdolabına konulmuş veya dondurulmuş anne sütü, sert kenarlı plastik kaplarda, ağzı sıkı sıkı kapalı cam kaplarda veya özellikle anne sütü için üretilmiş saklama torbalarında saklanabilir. Bir kullanımlık ve atılabilen şişe torbaları önermiyoruz

Anne sütünü ılıtma

İdeal olan, donmuş sütün buzdolabında çözülmesini beklemek. Eğer süt buzdolabında erimişse 24 saat süresince tutulmak üzere ve kabın ağzı açılmadan tekrar buzdolabına konulabilir. Eğer ısıtmanız gerekiyorsa, kabı veya torbayı ya sıcak su dolu bir kaba daldırın ya da sıcak akan çeşme suyu altına tutarak sütü ılıtın. Sütün ısısını asla kaynama noktasına getirmeyin. Donmuş süt çözülme aşamasında ekşi kokuyorsa, sütü dondurmadan önce kabı sıcak buhar veya sıcak su altında haşlamanızı öneryoruz. Çok kaynatılmış anne sütü dondurulduktan sonra ekşi kokabilir. Süt kabını, sıcak su ya da buhara tutmak, bu ekşi kokuyu engeller. Isısını ölçmeden önce, anne sütünü, kabın içinde hafifçe döndürerek çalkalayın. Üstte biriken kaymak kısmı, bunun sonucunda bütün süte dağılır.

Saklanan sütün kaymak ve sıvı süt olarak ayrışmasıysa çok normal. Kabı çok hızlı ve kuvvetli şekilde çalkalamayın. Bu, anne sütünün içinde var olan değerli ve gerekli bazı canlı maddeleri zedeler. İçindeki yararlı besinler yok olacağı için, asla mikrodalga fırın kullanmayın. Bu tip bir ısıtma, sütün içinde çok sıcak bölümler yaratabilir. Bu nedenle de tavsiye etmiyoruz. Eritilen sütünüzüyse tekrar dondurmayın. Sütünüzü sağma ve saklamaya dair verdiğimiz bilgiler ilk önceleri size biraz karmaşık gelebilir. Ama gün geçtikçe ve bebeğiniz anne sütünün o mükemmel doyumsuzluğuna alıştıkça her şey yoluna girer. Sağma ve saklamayla ilgili işlemler sizin için bir rutine dönüşür. Eşiniz, yakınlarınız hatta çocuğu olmayan arkadaşlarınız bile bu rutine alışır. Size yardım etmek için ellerinden geleni yaparlar. Korkmanıza gerek yok!

Isı saklama süresi

O kadar sütünüzü sağdınız. Aman saklama koşulları yüzünden sütünüz heba olmasın! Isıya göre saklama konusunda sizi bilgilendiriyoruz.

• Oda ısısında (19-26ºC) 6 saate kadar saklayın.

• Buzdolabında (4ºC) 72 saate kadar saklayın.

• Buzluklu ve tek kapılı buzdolabının buzluk bölmesinde 2 haftaya kadar saklayın.

• İki kapılı buzdolabının buzluk bölmesinde 3-4 haftaya kadar saklayın.

• Sabit olarak -18 derecede 6 ay tutulan derin dondurucuda saklayın. Sakladığınız sütle ilgili bir şüpheniz varsa, sütü atın ve bebeğinize vermeyin. Anne sütünün doğru saklanması konusuyla ilgili sorularınız varsa, sağlık profesyonellerine danışın. Sütünüzü süt saklama torbalarına aktarıp saklayabilirsiniz. Amaç hem sütü korumak hem de donmasını önlemek.