Büyüme ve gelişimi devam eden çocukların, okulda başarılı olabilmesi için ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini yeterli ve dengeli olarak almalıdır. Özellikle bu yaşlarda edinilen davranışların tüm hayatı etkileyeceği unutulmamalı ve çocuklara sağlıklı beslenme davranışlarına sahip olmaları için yardım edilmelidir. İşte sırasıyla dikkat edilmesi gerekenler:

Çocuklar duyduklarını değil, gördüklerini yaparlar

Kahvaltı hem büyüme-gelişim hem de okul başarısı için çok önemlidir. Kahvaltı alışkanlığı olmayan bir ailenin çocuğuna bunu alıştırması daha zor olacaktır. Sabahları hep birlikte kahvaltı edilmelidir. Kahvaltısız güne başlanmamalıdır.

Yasak koymayın

Çocuğunuza yasaklar koymaktansa tüketmesini istemediğiniz gıdanın olası zararlarını anlatın ve tercihi ona bırakın. Böylece beden sağlığı sorumluluğu bilinci oluşacaktır. Yine unutulmamalıdır ki, anlatılanlar ile yapılanlar ters düşmemelidir; siz paket paket cips yerken ona cips yeme yasağı koyamazsınız. Ona büyümesi, gelişimi ve okul başarısı için sağlıklı beslenmenin ne kadar önemli olduğunu anlatın ve bu konuda sorumluluk verin. Örneğin; ufak alışverişler, yediklerinin takibi, menü dengesi-sorgulaması ve araştırma ödevleri olabilir.

Sofraların dengeli olması gerektiği erken yaşlarda aşılanmalı

Bir öğünde et grubu, süt/yoğurt grubu, tahıl grubu ve sebze/salata içeren dengeli menüler planlanmalıdır. Sofradayken çocuğa bu denge ile ilgili sorular sorulmalı yediğinin takibini yapması sağlanmalıdır. Böylece size “Anne, rokamız yok mu?” sorusu gelecektir…

Günde 3 ana, 2-3 ara öğün yapılmalı

Sağlıklı bir beslenme planı oluşturulmalı, öğün atlamanın zararları anlatılmalıdır. Bir gün önceden yapılan planlama ile zamanı iyi kullanmasını, hazırlıklı olmayı ve öğün atlamadığı için enerjisiz kalmayıp, odağının ve başarısının düşmeyeceği öğretilmelidir. Belirli bir süre sonra “Anne, meyve” diye odadan bağıran bir çocuk değil, “Hadi anne ara öğün alalım biraz” deyip, mutfaktan iki kişilik meyve ile yanınıza gelen bir çocuğunuz olabilir.

Beslenme çantası ihmal edilmemeli

Şehir hayatında veya tam gün eğitim uygulanan bir düzende kesinlikle bir beslenme çantasına veya çantalarda beslenme gözüne ve su desteğine ihtiyaç vardır. Yoksa çocuğunuz acıktığı zamanlarda kantine veya otomatlara yönelip, hem daha çok para harcayıp hem de besin kalitesi düşük, tuz ve şeker oranı yüksek gıdalarla sağlıksız beslenerek üstüne bir de kilo alabilir hale gelecektir.

Okulda veya trafikte geçirilen uzun sürelerde öğün atlama riski var

Elma, armut, muz gibi taze meyveler veya kuru kayısı, kuru incir, kuru erik gibi doğal kurutulmuş meyveler; ceviz, fındık, badem, leblebi; süt, ayran, kefir; sandviç, tost, ev yapımı börek/poğaçalar, sebzeli/meyveli kekler gibi sağlıklı atıştırmalıklarla çocuğun uzun süreli aç kalmasının önüne geçilmelidir. Bu konuda ev hanımlarına güveniyorum. Çalışan anneler ise bu tarz hazırlıkları önceden yapıp, birer porsiyon olarak dondurucuda besin saklama yöntemini kullanabilirler. Daha da zevklisi güvendiğiniz, elinin lezzeti ailenize uyan bir arkadaşınızla anlaşıp, çocuklarınızın ara öğünlerini sıra ile hazırlayabilirsiniz, zira yaptıktan sonra biri de bir bini de bir…

Her gün 1,5 litre su tüketilmeli

Beslenme çantalarında, ana öğün yemekleri için etli-peynirli tam buğday/çavdar sandviçleri muhakkak çiğ sebzelerle (domates, salatalık, avokado) desteklenmelidir. Hem sıvı ihtiyacı hem de kalsiyum ihtiyacı için ayran veya sade kefirler eksik edilmemelidir. Meyve tercihi muhakkak çocuğa danışılmalıdır. Her gün düzenli olarak 1-1,5 litre su tüketmesi sağlanmalıdır. Uygun olan su kapları kullanılmalı ve temizliği düzenli olarak yapılmalıdır. Bu görev mümkünse çocuğa verilmelidir.

Okullarda sağlıklı beslenme için bir bilinç yaratılmalı

Okul desteği, okul aile birliği veya başka birkaç veli bir araya gelerek “beslenme” ile ilgili bir birlik oluşturabilir. Program içerisine kantinin ve otomatların sağlıklı alternatiflerle zenginleştirilmesi, okullarda ara öğün dağıtımı, toprak ve tarım bilgisi gibi konularla uzmanlardan destek alarak geliştirmeye gidilmesi faydalı olacaktır. Bu projelere çocukların da bire bir katılması ve onların fikirlerinin de alınması çok önemlidir.

Okul yemeklerinde ayçiçeği yerine zeytinyağı tercih edilmeli

Eğer okulda öğle yemeği çıkıyorsa menüleri ve yemeklerin lezzetini muhakkak inceleyin. Böyle bir kurul oluşturun. Menüleri bir diyetisyenin hazırladığı ve denetlediği kurumların seçilmesini sağlayın. Aksi takdirde zeytinyağlı taze fasulye, ayçiçek yağı ile hazırlanmış çok tuzlu bir yemeğe dönüşebilir. Çocuklar her gün makarna yemek zorunda kalabilir.

Makarna sağlıklı bir yemek olabilir! Diri, az haşlanmış makarnayı, çeşitli sebze ve peynirlerle karıştırarak hem lezzetli hem doyurucu hem sağlıklı hem de besin kalitesi yüksek menüler hazırlayabilirsiniz. Aynı şekilde böreklerde veya bulgur pilavında da bu yöntemi kullanabilirsiniz. Aman dikkat her menüye de brokoli eklemeyin, miniği kızdırmayın…

Yemek yerken başka bir aktivite ile uğraşmak obezite riskini artırır

Yemek yeme düzeni ve yeri belirlenmelidir. Masa anlayışı oturmalı, mümkünse tüm aile sofraya beraber oturmalıdır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ise aileden en az bir kişi ile birlikte sofraya oturmaya özen gösterilmelidir. Bu şekilde TV veya bilgisayar karşısında ne yediğinin farkında olmadan yemek yeme gibi yanlış bir davranışın önüne geçilmiş olur. Çocuğunuzun kilosunu takip edin. Eğer giderek azalıyor veya artıyor ise ya da boy uzaması ve gelişiminde bir yavaşlık seziyor iseniz muhakkak bir uzmana danışın…

Sağlıklı ve dengeli beslenme egzersiz olmadan yeterli değil

Çocuk, kalsiyum yönünden ne kadar zengin beslense de hareket etmeden boyu zor uzayacaktır. Eskiden sokakta akşama kadar oyun oynayan çocuklar vardı ama artık bu sokak oyunları neredeyse kalmadı. Genelde site hayatı yaşayan çocukların fiziksel aktiviteleri bile bir yarışa bir ödeve dönüştü; bu da aile için ekstra bir yük oldu… Burada yapacağınız en doğru şey çocuğunuzu alıp, yanınızda bir piknik sepeti ile her mevsim ormana/yeşil alanlara çıkmak olacaktır.

Denge sadece masada her çeşit besin grubunu bulundurmakla olmaz. Ruhsal, bedensel ve dış dünya ile de denge içinde yaşayabilecek, başarılı, doğayı seven ve koruyan sağlıklı ve mutlu nesiller geliştirmek dileği ile…

Bunları unutmayın!

• Kemik, kas, boy uzunluğu ve diş sağlığı için her gün 2-3 bardak süt/yoğurt/kefir ve 1 dilim peynir-dil peyniri-kaşar peyniri
• Beyin gelişimi, kas yapısı, bağışıklık istemi için her gün 2-3 köfte büyüklüğünde et, tavuk, balık (haftada 2-3 kez balık) veya 1 porsiyon kuru baklagil yemeği (nohut, fasulye, mercimek) ve 1 adet yumurta
• Enerji kaynağı olarak, beyin fonksiyonları ve yeterli büyüme gelişme için her gün 3-5 dilim esmer ekmekler (tam tahıl), bir porsiyon pilav/bulgur (az yağlı) veya 2 kepçe çorba (tahıl/kurubaklagil içeren) veya 1 dilim börek
• Metabolizmanın çalışabilmesi için gerekli olan vitamin ve mineral desteği, bağırsak sağlığı ve bağışıklık sistemi için her gün 5 porsiyon taze sebze ve meyve (mümkün olduğunca her renkte)
• Büyüme-gelişme, hormon yapısı, beyin gelişimi, bağışıklık sistemi için sağlıklı yağların tüketimi; her gün 1 ufak fincan dolusu ceviz, badem, fındık, 1 tatlı kaşığı zeytinyağı ve 1 tatlı kaşığı tereyağı
• Kalori ihtiyacını desteklemek için şeker ve tatlılar, günlük 2 yemek kaşığı şeker içeriğini geçmeyen tatlılar (sütlü tatlılar tercih edilmeli), 1 yemek kaşığı bal/pekmez/reçel/marmelat