Kimisi şekeri ısırarak, kimi sütle, kimi likörle tüketiyor kahveyi. Kahvenin hemen her çeşidini içmenin ayrı bir ritüeli olduğunu belirtmekte fayda var.


Türk kahvesinin içim ritüelleri ise biraz daha kapsamlı ve yaşanmışlıklarla ilgili…


Boşnak geleneklerine göre Türk kahvesi kesinlikle şekersiz yapılmalı. İçine şeker koyduğunuzda kahvenin asıl tadı yok olur çünkü. Eğer şekerli içmek isterseniz kıtlama şeklinde kahveyi tatlandırabilirsiniz. Bir parça şekerden bir yudum kahveden mantığıyla ritüel devam ediyor…


Kafkas Türklerinde ise (özellikle Karakalpaklarda) Türk kahvesi “ağız” denen, ineğin ilk sütüyle yapılıyor. Türk kahvesi ve bu hafif ekşi sütün birleşimi Kafkasların Türk kahvesi içme ritüeline dahil…


Kahve geç geldiğinde “Yemen’den mi getirdin?” denir ya... Bu nüktedan soru, kahvenin ana vatanıyla ilgili. Çünkü Türk kahvesinin ana vatanı olarak Habeşistan ve ardından Yemen gösteriliyor.


Kahvenin Osmanlı’ya girişiyle ilgili ise iki hikaye var. İlk hikaye, Suriyeli iki tüccar tarafından 1554’te Osmanlı topraklarına getirildiği yönünde. Diğer hikaye ise şöyle: Kanuni Sultan Süleyman, Yemen Valisi’nden Türk kahvesi istiyor. Böylelikle Türk kahvesi saraya ilk adımını atıyor ve 40 kahve pişirme ustasının elinde sarayın esas kültürlerinden biri haline dönüşüyor. Osmanlı sarayında kendine has kahve ikram biçimleri şekilleniyor. Yanında ikram edilen suyun gül yaprakları ile aromalandırılması gibi...


Kahve içme kültüründen bahsederken, kahvenin birleştirici özeliliğine değinmeden geçmek olmaz.

Avrupa’daki kafeler de kahve içme mekanları olarak düşünüldüğünde insanları birleştirici etkiye sahip mekanlardı. Avrupa'da kahve tüketilen kafeler sanat, felsefe ve benzeri düşünsel akımların şekillenmesi ve paylaşılması için uygun ortamı sağlıyordu. Ancak Doğu’ya doğru ilerledikçe kahve kültürünün gündelik hayata yansımaları farklılaşıyordu. Şöyle ki; Osmanlı zamanında kahvehanelerde yeniçeriler toplanıyor, devlet işleriyle ilgili konuşmalar yapıyor, kararlar alıyordu. Sanatsal anlamda yansımaları olmasa da kahvenin birleştirici etkisi yine ortaya çıkıyor…


Eski İstanbul’da kahve çekirdekleri bakır havanlarda dövülerek öğütülüyor ve ardından kavruluyordu. Bu altın değerindeki içecek, özel misafirlere ikram ediliyordu. Pişirme şekilleri nedeniyle kahve bu topraklarda isim değiştirdi ve Türk kahvesi adını aldı. Bakır cezve ve ağır ateşte pişen kahve, diğer kahvelerden ayrılarak tam anlamıyla hazırlama ve içme ritüeli olan bir içecek haline dönüştü.


Eski İstanbullular önce soğuk su, ardından kahve içerlermiş. Bunu yapmalarındaki amaç, dilde kalan tatları temizlemek, Türk kahvesinin diğer tatlarla karıştırmamak. Bol köpüklü kahveyi içerken höpürdeterek içmek usulden sayılırmış. Köpüğün son damlaya kadar fincanda kalmasını sağlamak için yapılan bu eylem, dışarıdan bakıldığında tabessüm uyandırsa da hala bu ritüellerin parçalarından biri…


Türk kahvesinin sade tercih edilme nedenlerinden biri de yanında lokumla ikram edilmesi. Lokumun da hafif aromalı olanları makul. Örneğin meyve ya da çiçek aromalı lokumlar kahveyle uyum sağlarken çikolatalı ya da bademli lokumlar kahvenin tadını bozabiliyor.


Kahve içme ritüellerinden bir diğeri de yanında likör içme alışkanlığı. Türk kahvesi ve el emeği likör zenginlik ve asalet temsili olarak da düşünülebilir. Hatta nane ve acı badem likörünün Türk kahvesinin tadını öne çıkardığı ve lezzetini arttırdığı söylenir…


Türk kahvesi içme ritüellerine son olarak kahve falını eklememek kahveye ayıp olur… Kahve içmek naif ve ince bir zevktir. Özel bir an paylaşımında sohbetin kıvılcımıdır. Dünyanın hemen her yerinde insanlar kahve içme bahanesiyle bir araya gelir ve hayatlarını birbirine, renklerini diğerlerine bulaştırır. Kahve içtiğiniz her an bunun ne kadar özel bir ritüel olduğunu unutmayın…


Hazırlayan: Pınar Aksu


Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.