Şeker hastalığının ilk kez gebelikte ortaya çıkması durumu, “Gestasyonel (gebeliğe bağlı) diyabet” olarak adlandırılıyor. Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Erdem Türemen, bunun hormonal mekanizmalar sonucu gelişen ve sıklıkla gebeliğin sonlanması ile gerileyen özel bir diyabet tipi olduğunu belirtiyor. Bu sorun öncesinde şeker hastalığı olan ve bu nedenle ensülin ya da diğer antidiyabetik ilaçları kullanan gebeler ile mevcut gebeliği esnasında şeker hastalığı tanısı konan anne adayı ve bebeklerde tehlike yaratacak bir çok sorunla karşılaşılabiliyor.

İleri yaş gebeliği

Türkiye’deki diyabet sıklığının yüzde 12 oranına ulaştığını, bu hastalığın uzun dönemde böbrek, göz ve kalp-damar sistemi üzerinde zararlı etkileri bulunduğunu belirten Türemen, daha ileri yaşlarda gebe kalınmasının gebelikte diyabeti artırdığına dikkat çekiyor. Günümüzde tüm gebeliklerin yaklaşık yüzde 5’inde diyabete rastlandığı belirtiliyor.

Belirtilere dikkat

Gebelikte ortaya çıkan diyabet çok fazla belirti vermeyebiliyor. Görülen şu belirtiler ise klasik diyabete benziyor:

• Tokluk hissetmeyecek kadar çok yemek yeme ihtiyacı.

• Aşırı susuzluk hissiyle çok su içme.

• Çok fazla idrara çıkma.

• Gebede, halsizlik ya da uykulu olma gibi yan belirtiler görülse de bunlar, gebeliğin de belirtileri olduğu için çok fazla dikkate almamak gerekiyor.

24-28. haftalara dikkat!

Dr. Erdem Türemen, “Gestasyonel diyabet tanısı almış gebelerin yarısında saydığımız risk faktörlerinden biri bulunuyor” diyor ve bu nedenle hiçbir şikâyeti olmasa bile tüm gebelerin 24-28. gebelik haftalarında şeker hastalığı tarama testine tabi tutulduklarına dikkat çekiyor. Türemen, gestasyonel diyabete yönelik tarama testinin bu haftalarda yapılmasının temel nedeninin; HPL hormonunun bu dönemde kanda en yüksek seviyelere ulaşması ve doğal olarak diyabet gelişme riskinin en çok bu dönemde görülmesi olduğunu belirtiyor. Daha önceden görülen sorunlarda, yeni gebelik başlamadan önce açlık kan şekeri ve şeker yükleme testleri ile gerekmesi halinde Hemoglobin A1c incelemesi yapılmasının da yararlı olacağına dikkat çekiliyor.

Kontrol sizde olsun

• Diyabet riski altındaki gebelerin beslenme-diyet, endokrinoloji ve kadın sağlığı ve hastalıkları uzmanlarınca birlikte takip edilmeleri gerekiyor.

• Beslenme kontrolünde diyet tedavisine harfiyen uyulması öneriliyor.

• Kan şekeri ölçümlerinin hekimin belirlediği sıklıkla yapılması ve sonuçların düzenli olarak endokrinoloji uzmanına bildirilmesi isteniyor.

• Gebelik açısından bir engel yoksa düzenli yürüyüş ve benzer egzersizler öneriliyor.

• Kilo alımına dikkat edilmesi ve gebelik süresince 12 kg’nin aşılmaması gerekiyor.

• Gebelikte diyabet ilaçları kullanılamadığı için belirlenen süre içinde istenilen hedeflere ulaşılamaması halinde ensülin tedavisine geçilmesi tavsiye ediliyor.

Hangi risklerle karşılaşılıyor?

Gestasyonel diyabet için şu özellikler daha fazla risk oluşturuyor:

• Daha önceki gebeliğinde iri (4 kg’dan fazla) veya anomalili bebek doğurmuş olmak.

• Daha önceki gebeliğinde bebeği karnında ölmek.

• Birden çok düşük yapmak.

• Gestasyonel diyabet geçirmek.

• Hamilelik öncesinde aşırı kilolu olmak.

• Gebenin 1. derece akrabalarında diyabetle karşılaşmak.

• Halen devam eden gebelikte bebeğingelişmesinde hafta ortalamasından önde olmak.

• Amnios sıvısında fazlalık.

• Beklenenden fazla kilo almak.

• 35 yaş sonrası gebe kalmak.

Diyabetli gebelerde görülen sorunlar:

• Sabah açlık ve tokluk kan şekeri kontrolünde zorluklar.

• Gebelerin beslenme düzenlerine uyum sağlayamamasına bağlı kan şekeri dengesizlikleri.

• Bazı gebelerde yoğun bulantılardan kaynaklanan beslenme sorunları.

• Fazla kilo alımı.

• Gebelikte oluşan tansiyon sorunu ve tiroit problemleri.

Tıbbi beslenme tedavisi

Gestasyonel diyabet tedavisinde diyetin yüzde 50-55’lik bölümünün karbonhidrat, yüzde 30’unun yağ, yüzde 20’sinin ise proteinden oluşması gerekiyor. Günlük kalori miktarı, gebelik öncesi ideal kiloya göre hesaplanıyor (Normal kilolularda kilo başına 30-35 kcal ve kilolu olanlarda 25-30 kcal.) Örneğin 50 kiloluk bir gebenin alması gereken günlük kalori 50 x 35 = 1750 kcal olacağı belirtiliyor.

Hazırlayan: Ceyda Erenoğlu