Dünyanın en pahalı kitabı deyince, herkesin aklına mutlaka ya bir roman ya da edebiyat dünyasının dahilerinden birinin kitabı gelir. Fakat durum böyle değil. Dünyanın en pahalı kitabı “The Birds of America (Amerikan Kuşları)” adlı ilüstrasyon kitabı.

19.yy'ın başyapıtlarından biri olan kitabın toplam 435 el boyaması ilüstrasyonu var. Amerikan doğal tarihi için hayati önem taşıdığı belirtiliyor.

Kitabın ilk baskısı 1827 ve 1838 yıllarında bölümler halinde Londra ve Edinburgh'da yayınlanmış. Elle renklendirilmiş, gerçek boyutlarına sadık kalınmış, kazınmış tabakalarda yapılmış. Ölçüleri ise; 99 * 66 cm. Ayrıca kitapta şu anda soyu tükenmiş 6 kuş bulunuyor.

1820 yılında John James Audobon, 35 yaşında tüm dikkatini Kuzey Amerika'daki kuşları çizmeye karar verir. Kuş çizme sanatında, yağlı boya yerine, sulu boya, kuru boya, tebeşir ve pastel boyaları tercih eder. 1807'de ölen kuşları gerçek hallerine yakın çizebilmek için tel vidalardan oluşan, onları canlıymışçasına ayakta tutacak bir mekanizma geliştirir.

1823'te Audubon Philadelphia ve New York'a kitabının basılması için yeterli finansal desteği aramaya gider fakat umduğunu bulamaz. 1826'da bu defa rotasını İngiltere'ye çevirir. Yanında 250 Orijinal ilüstrasyonla yola çıkar. Resimlerini Liverpool ve Manchester'da sergiledikten sonra, Edinburgh'a geçer, oyma sanatıyla ilgilenen William H.Lizars'la tanışır. Lizars ilk 10 ilüstrasyonun oyma işlemini gerçekleştirir fakat daha sonra renklendiricisi greve girince çalışmaları durdurmak zorunda kalır. 1827 yılında Audubon, Londralı hayvan gravür sanatı ile uğraşan Robert Havell Jr. ve babası Robert Havell Sr. ile tanışır. Sanatçılar, kitabın 1838'de bitmesini planlarlar.

Kitabın orijinal el yapımı kağıt baskısı (buna Havell baskısı da denir) 100.3 cm uzunluğunda ve 72.4 cm genişliğindedir. Kitabın baskı tekniği olarak bakır tabak gravürü kullanılmıştır. Ama bunun yanında oyma ve bakır işleme sanatı da kullanılmış. Daha sonra suluboya ise el işçiliği ile halledilmiş.

Audubon, kitabı öncelikle ön ödemeli abonelik şeklinde alıcılara teslim ediyormuş. Kitabının promosyonunu yapmak için 1826 ve 1829 yıllarında İngiltere ve Fransa'da çeşitli irtibatlar kurmuş. Kitabı almak için ilk abone olanlar arasında 5. Charles, İngiliz Kralı 6. William'ın eşi Kraliçe Adelaide, Earl Spencer, Amerikalı Daniel Webster ve Henry Clay var.

1838'de projenin 13. senesinde, sanatçının elinde toplam maaliyeti 870$ veya £183.75 olan 435 tabaka vardı . İngiliz kütüphanelerine dağıtmak için kitaplar, kaplama masrafından kaçınmak için, yazısız ve ciltsiz hazırlandı. Tahmini 200 kadar kopya hazırlandı. Yazılı kitaplar için Audubon ve İskoç doğa bilimci ve kuş bilimci William MacGilivray 1831 ve 1389 yılları arasında 5 serilik “”Ornitolojik Biyografi veya Amerika'da bulunan kuş türlerinin huyları hakkında”. Yazılı 5 cildin, tabakalanmış ve yazılmış hali 1000$ ediyordu.

Klasör çalışması bittikten sonra, Audubon, daha erişilebilir bir versiyon hazrılamak için J.T Bowen adlı Philedelphia'lı taşbasmacı ile anlaşır. Bowen ve ekibi 7 ciltten oluşan Orijinal halinin sekize katlanmış büyüklükte bir versiyon hazırlar. Bu toplamda 7 cilt olmuş 1844 yılında tamamlanmış ve 1.199 parça set satılmış. 1877'de bir yedi ciltlik 5 çalışma daha tamamlanır. Bu yedi ciltlik seride Kuşbilimine dair biyografiler yer alıyor ve tabaka sayısı 500'e içeriyor. Bir arada görülen bazı kuşlar ayrılmış. Birkaç yeni çizim eklenmiş.

Bien versiyonu, Audubon'un çocuklarının girişimi ile Roe Lockwood tarafından 1858'de yayınlanmış. İç savaş yüzünden bu seri tamamlanamamış. Seri 105 tabakadan oluşuyor ve hiçbir Orijinal yazıyı barındırmıyor. Bu basımdan 100 tane satıldı ve her baskıdan daha nadir bulunan bir baskı oldu.

2003 senesinde koleksiyonun tümüne sahip olan, Pittsburgh Üniversitesi, çalışmanın 62 tabakayı sergilemeye başlar. 2007 senesinde ise üniversite Audubon'un çalışmalarını dijital ortama taşımaya karar verir.

2010 senesinde Economist dergisi, basılı bir kitap için en pahalı kitap açıklaması yaptı. Bilinen 119 kopyası var, 11 tanesi özel koleksiyonda korunuyor. 2000 Mart'ta Fox -Bute kopyası New York Christie's de 8.802.500$'a satıldı. Aralık 2005'te bir kopyası New York Christie's de 5.6 milyon dolara satıldı.

6 Aralık 2010'da ilk baskının diğer kopyası Londra'da bulunan Sotheby Müzayede Salonu'nda bir açık artırmada 7,321,250 pound'a (yaklaşık 11.5 milyon dolar) satıldı.

Son olarak bir kopyasını geçtiğimiz Cuma günü adı açıklanmayan bir koleksiyoner tarafından, telefon yoluyla New York Christie's Müzayede Evi açık artırmasından 7.9 milyon dolara aldığı açıklandı.

Dünyanın en pahalı kitabından fotoğrafları için tıklayınız...

Hazırlayan: Müge Keçeci