Best buddies Türkiye hakkında bilmek istedikleriniz

Proje Koordinatörü: Sercan Duygan

Buddy: Asude Zülal Gül – Kabataş Erkek Lisesi Öğrencisi

Buddy: Nil Dalva – IZEV Öğrencisi

Daha önce duyanınız mutlaka olmuştur Best Buddies’i. Best Buddies, uluslararası bir sivil toplum girişimidir.

Zihinsel ve Gelişim Engelli bireylerle, gönüllüleri arkadaş yapan bir programdır. Kelime anlamıyla en yakın arkadaş anlamına gelen bu sivil girişim, hayatınızda yeni bir arkadaşa yer vermeye olanak sağlar.

Programın amacı, toplumdaki Zihinsel ve Gelişim Engelli bireyleri oldukları gibi kabul etme ve kabul görme yolunda adım atılmasına aracı olmaktır.

Best Buddies’i daha iyi anlamak için Proje Koordinatörü Sercan Duygan ve Buddy’ler Asude ve Nil’e merak ettiğimiz sorularımızı yönelttik.Best Buddies

Böyle bir projenin içinde olmak nasıl bir şey?

Sercan Duygan: Benim yaptığım çalışma bir sosyal tasarımcı olarak uluslararası bir uygulamayı Türkiye’ye adapte etmek ve bunu koordine etmek. Bu haliyle çalışma bir görev ve iş bilinci gerektiriyor. Best Buddies Turkey’i yürütmek huzur verici ve iz bırakan bir adımı yaşamak benim için.

Dünya’ya göre Türkiye‘de Best Buddies nerede?

Sercan Duygan: Best Buddies uygulamasını Dünya’da işletmeye başlayan 50. ülkeyiz. Projenin kurulmasının 22. Yılında ülkemize gelmesi biraz şaşırtıcı olsa da her şey bir süreç meselesi, zamanı gelmiş ve devreye girmiş gözüyle bakıyorum. Projenin Amerikan sisteminde işliyor olması, Türkiye uygulaması için oldukça ciddi bir mücadele gerektiriyor. Zira içerisinde yer aldığınızda taahhüt etmeniz gerekenler var ve bu taahhütlerin bir yaptırımı yok. Sosyal bilinç seviyesi belli bir düzeyde olan toplumlar için, işletilmesi kolay bir çalışma. Biz Türkiye’de bu bilinç seviyesini yakalamaya yeni başlamışken, adımlar ilk başta bizim için zorlayıcı oldu. Şu anda ise ülkemiz Best Buddies Uluslararası’nda kurulum aşaması olarak örnek gösteriliyor. Kanada’da uygulama 250 okulda var, bizde ise henüz 3, bu haliyle atılacak adımlar çok ama, işlettiğimiz başlangıç süreci sadece merkezden değil diğer ülkelerden de takdir topluyor.

Buddyler arasında koordinasyonda sizin rolünüz nedir?

Sercan Duygan: Burada üç farklı rolümüz var. İlki Buddy’lerle gönüllü olmak istedikten sonraki tüm görüşmeleri biz yapıyoruz. Buna ilerde ev ziyaretleri ile görüşme yapmak da girecek. Engeli olan ya da olmayan kim başvuruyorsa, bire bir bazen velilerinde dahil olduğu görüşmeler yapıyor onlar hakkında bilgi topluyor, ardından en uygun arkadaşlığı kuracak kişileri eşleştiriyoruz. Bir ikinci görevimiz sosyal bilinçlendirme, buddylerin her ikisini de bu alanda duydukları ya da duymadıkları konularda aydınlatıcı bilgiler ve eğitimler veriyoruz. Son olarak eşleştirme sonrası süreçlerin kontrolü var. Burada her türlü sorularında bizlere ulaşabiliyorlar. Biz de buddyleri zaman zaman bir takvim ve sistem çerçevesinde arıyoruz, bilgi alıyoruz.

Hedefler neler?

Sercan Duygan: Best Buddies’in kısa vadede hedeflerindense uzun süreç hedefleri mevcut. Önceliğimizde yurt dışı örneklerinde gelenekselleşmiş organizasyon yapılarını, Türkiye’de uygulamak var. Best Buddies’in bu konuda ses getiren birçok çalışma başlığını, zaman içinde devreye alacağız. Uzun vade hedefimiz sosyal algı üzerine; zira biz 13 yaşında bir öğrenci ile bir engelli öğrenciyi arkadaş yaptığımızda, toplumsal algıda erken yaşta bir farkındalık tohumunu bireyleri yaşamına atıyoruz. Öğrenciler bundan 15-20 yıl sonra konuyla ilgili herhangi bir çalışmada, genç yaşta yaşadığı farkındalığı dikkate alıyor olacaklar. Bugünden engelli konusuna dair bireysel davranış biçiminde yenileme yapıyoruz, bizim esas hedefimiz bu.

Buddyler arasında uyumsuzluk olabiliyor mu? Bu durumda neler yapıyorsunuz?

Sercan Duygan: Bu arkadaşlık bir eşleştirme, bizler tanıdığımız insanlarla yaşadığımız arkadaşlıklar da bile bazı zorluklar yaşarken, bu önceden tanışmayan kişiler arasında bir bağ kuran uygulama içinde yapmak biraz daha zor oluyor. Ancak anlayış ve keşfetme merakı, aynı zamanda sürenin 1 yıl olarak tanımlı olması, herkes için önemli oluyor. Uyumsuzlukları bile zamana yayarak çözme eğiliminde olunuyor. Bize aktarılan bir konu olduğunda ise devreye giriyoruz. Bu konu bir psikolojik problemse ilgili psikologuna yönlendiriyoruz. Ancak, Best Buddies işletimine dair ise bizler konunun takibinde ve çözümünde oluyoruz. En nihayetinde eğer eşleştirilen arkadaşlık, taahhütler çerçevesinde ilerlemiyorsa, bu arkadaşlığı çözümlüyoruz ve istenirse yeni bir arkadaş için başvuru alıyoruz. Pek tabii ki, bu 2. eşleştirme de daha kapsamlı sorular sorarak, gönüllüyü uygulamaya dahil ediyoruz. Netice de Best Buddies size sizin kriterlerinizle aradığınız bir arkadaşı değil, ortak kriterlere göre en uygun olabilecek arkadaşı buluyor. Bu farkı tüm gönüllülerin ve ailelerin algılaması çok önemli oluyor.

Buddy edinmek isteyenler nasıl bir yol izlemeli ve neye hazırlıklı olmalı? Ne gibi sorumlulukları üstlenmeli?

Sercan Duygan: Buddy edinmek yerine projeye gönüllü olmak daha yerinde bir tabir. Öncelikle bu gönüllülük çalışmasının bir süreç gerektirdiğini, ayda 2 kez görüşmenin ve haftada bir kez iletişim kurmanın taahhüt edildiğini bilmek gerekiyor. Sürece girdikten sonra derslerim yoğun ya da zamanım olmadı gibi cevaplar, bizleri şaşırtıyor. Biz başında nasıl işlediğini anlatıyoruz. Bu takvime hazırlıklı olmak çok önemli. Bir diğer konu, buradaki arkadaşlığın biraz farklı olduğunu anlamak gerekiyor. Yapacağınız ortak aktiviteleri şartlarınıza göre değerlendirmelisiniz. Bowling oynamak sizin için çok uygun olabiliyorken, buddyniz bu oyuna katılamayabiliyor. Ailelere de bu süreçte ciddi görev düşüyor, bu arkadaşlıkla farklı adım atma yoluna giren çocuklarının, yenilikçi adım atmasına hevesli olmaları gerekiyor. Yoksa sadece gündelik yaptığı aktivitelerde, bir yardımcı gönüllü gibi programı algılamamak gerekli, bu çok yanlış bir algı. Uygulamanın esası bir koruma programı değil. Haliyle program ile bireysel özgürlük sorumluluğu tanıyor. Katılımcılardan da bu özgürlük için destek ve adımlar bekliyor.

Projeden nasıl haberin oldu?

Asude Zülal Gül: Best Buddies Proje Koordinatörü ve okulumuzun da mezunu olan Sercan Bey, Kimya öğretmenim ve Sosyal Dayanışma Kulübü başkanı Süheyla öğretmenimize bu projeden bahsetmiş ve okulumuzda uygulamayı önermiş. Öğretmenimiz de bize derste bahsedince sınıftan ben ve birkaç arkadaşım bu projeye katılmaya karar verdik.

Buddy edinme fikrine nasıl hazırladın kendini?

Asude Zülal Gül: Buddy edinmek yeni bir arkadaşla tanışmak gibidir diye düşünüyordum, sadece o biraz daha özel olacaktı benim için. Açıkçası benim de konuyla ilgili fazla bilgim olmadığı için önyargılarım vardı ve biraz da heyecanlıydım buddy’im nasıl biri olacak diye. Konuyla ilgili ne kadar araştırma yaparsam yapayım aklımda hep bir soru işareti vardı. Ama Sercan Ağabey sağ olsun her şeyi tam bana göre olan bir buddyle eşleştirmişti beni. Niloş'la tanıştıktan sonra da buddy edinme konusundaki tereddütlerim silinmişti.

Çevrendekilerin konuya ilgisi nasıl oldu? Az da olsa farkındalık yaratabildin mi?

Asude Zülal Gül: İlk olarak eşleşme günü yapılan etkinlikle tüm okulun ve arkadaşlarımın bu projeden haberi oldu. Sonraları fark ettim ki ben yatakhanede Niloş'la telefonda konuşurken, arkadaşlarım onu benim küçük kardeşim yada kuzenim zannettiler ve bana sorduklarında da gerçekte kim olduğunu söyleyince çok şaşırdılar. Çünkü birçok insan gibi arkadaşlarım da bir zihinsel engelliyle böyle yakın iletişim kurulabileceğine yada arkadaş olunabileceğine ihtimal vermiyordu. Bu şaşkınlıkları onların konuyla daha çok ilgilenmelerine ve projeyle ilgili bana daha derin sorular sormalarına neden oldu. Hatta birçok arkadaşım benle konuştuktan sonra seneye bu projeye katılmayı istiyor.

Bu bir süreç mi? Ne kadar sürüyor? Süreç sonu hedef yada beklentilerin neler?

Asude Zülal Gül: Evet, bu bir süreç ve biz daha yolun başındayız. Her ne kadar bu proje sadece bir akademik yılı kapsasa da hedef ve beklentiler çok daha uzun vadeli. Ben nasıl ki önyargılarımı bu projeyle yıktıysam, toplumumuzdaki zihinsel engelliler hakkındaki benzer önyargıları sıfıra indirdiğimizde ve zihinsel engellileri topluma kazandırdığımızda bir şeyler başarmış sayabiliriz kendimizi.